Wat ass eng “Fusee” Taschenuhr ?

D'Evolutioun vun Zäitmiessgeräter huet eng faszinant Geschicht, mat dem Iwwergank vun den usprochsvollen, mat Gewiicht ugedriwwenen Aueren zu de méi portablen an komplizéierten Täscheaueren. Fréi Aueren hunn op schwéier Gewiichter a Schwéierkraaft ugewisen, wat hir Portabilitéit limitéiert huet an eng vertikal Montage erfuerdert huet. D'Erfindung vun der Haaptfieder huet dëst revolutionéiert an d'Schafung vu portablen Aueren erméiglecht, awer si huet seng eege Erausfuerderunge mat sech bruecht, besonnesch déi ofhuelend Kraaft, wéi d'Feder sech ofgezunn huet. Dëst Thema gouf genial mat der Entwécklung vum "Fusee"-Mechanismus ugepaakt, e System, dat eng fein Kette an e gekürzte Kegel benotzt huet, fir d'Kraaft vun der Haaptfieder ze reguléieren an eng konsequent Kraaftliwwerung ze garantéieren. Déi initial Fusee-Aueren, bekannt als "Verge Fusees", ware vertikal montéiert an haten dacks opwänneg artistesch Designen, obwuel se net ëmmer déi geneest waren. Am fréien 19. Joerhonnert koum den "Hebel"-Echangement op, deen et erméiglecht huet, méi dënn a méi präzis Aueren ze maachen, obwuel manner Wäert op ornate Handwierkskonscht läit. Dësen Artikel geet op d'Komplexitéite vun de Fusee-Täscheuhren an a weist hir mechanesch Fortschrëtter an ästhetesch Evolutioune mat der Zäit.

Fréi Aueren goufen duerch schwéier Gewiichter ugedriwwen, déi u laange Ketten befestegt waren. All Dag gouf d'Gewiicht erëm uewen op d'Auer bruecht, an am Laf vum Dag huet d'Schwéierkraaft d'Gewiicht no ënnen gezunn, wouduerch d'Zännrieder sech beweegt hunn. Leider huet dat nëmme funktionéiert, wann d'Auer vertikal montéiert war a Plaz fir d'Gewiichter war, fir no ënnen ze hänken. D'Erfindung vun der Haaptfieder huet et awer erméiglecht, Aueren portabel ze maachen, an huet schlussendlech zu deem gefouert, wat mir haut eng Täscheauer nennen. Ee Problem mat fréien Haaptfiederen war awer, datt wéi d'Fieder sech opgewéckelt huet, se u Kraaft verluer huet, an doduerch ass d'Auer oder d'Auer ëmmer méi lues ginn, wéi den Dag vergaangen ass.

„Fusee“-Aueren [och „Kettengedriwwen“ genannt] benotzen eng ganz fein Kette, déi vum Haaptfiederlaf bis zu engem speziellen ofgeschniddene Kegel [de „Fusee“] leeft, fir d'Kraaft vun der Fieder ze reguléieren, wann se sech opzitt, wéi an de Beispiller hei ënnendrënner gewisen:

Wann d'Haaptfieder sech ofwéckelt, beweegt sech d'Kette vun der Spëtzt vun der Sicherungsfeder no ënnen, wouduerch d'Spannung op der Haaptfieder erhéicht gëtt. Déi méi al Fusee-Aueren hunn en "Verge"-Echappement benotzt, deen, well en vertikal an der Auer montéiert ass, eng ganz déck Auer verlaangt huet. Dës Aueren, allgemeng als "Verge Fusees" bezeechent, waren normalerweis net sou genee wéi hir spéider Géigeparteien, obwuel et e puer bemierkenswäert Ausnamen gouf, wéi zum Beispill dem John Harrison säi berühmte "No. 4" Marinechronometer. Vläicht fir dëse Manktem u Genauegkeet auszegläichen, waren Verge Fusees bal ëmmer Konschtwierker, déi komplizéiert gravéiert an handduerchstuerwen Gläichgewiichtsbrécken [oder "Hahnen"] an aner Ornamenter benotzt hunn.

Ufanks den 1800er Joren goufen ugefaange Fusee-Aueren mat dem méi neien "Lever"-Echantage hiergestallt, deen, well se horizontal amplaz vertikal montéiert waren, et erlaabt huet, d'Aueren méi dënn ze maachen. Dës sougenannte "Lever-Fusees" waren awer allgemeng vill méi genee. Wéi d'Aueren awer méi genee Zäitmécher goufen, gouf manner Wäert drop geluecht, se artistesch ze gestalten, an een gesäit selten vill Handduerchstechung oder Gravur op de spéideren Hefel-Fusee-Aueren.

E verbessert Haaptfiederdesign, souwéi speziell Upassungen um Balancerad an der Hoerfieder, hunn de Besoin fir de Fusee schlussendlech ofgeschaaft. Géint 1850 haten déi meescht amerikanesch Auerhersteller de Fusee komplett opginn, obwuel vill englesch Auerhersteller weiderhin Fusee-Aueren bis Ufank vum 20. Joerhonnert hiergestallt hunn. Eng bemierkenswäert Ausnam war déi amerikanesch Hamilton Watch Company, déi decidéiert huet, e Fusee an hirem Model #21 Marine Chronometer ze benotzen, deen si an den 1940er Jore fir d'US-Regierung gebaut hunn. Dëst war wahrscheinlech méi doduerch bedingt, datt si hire Modell op Basis vun existente europäesche Chronometeren gebaut hunn, wéi et mam Besoin fir déi speziell Eegeschafte vum Fusee ze dinn hat.

Eng wichteg Bemierkung zum Opzéien vun enger Fusee-Auer: obwuel vill franséisch a Schwäizer Fusee-Aueren duerch e Lach am Zifferblat gewéckelt sinn, ginn déi meescht englesch Fusee-Aueren vun hannen opgewéckelt wéi eng "normal" Schlësselauer. Et gëtt awer een ganz wichtegen Ënnerscheed! Eng "normal" [dh ouni Fusee] Auer zitt sech am Auerzäresënn op. Datselwecht gëllt fir déi meescht Fusee-Aueren, déi duerch e Lach am Zifferblat opzéien. Eng Fusee, déi vun hannen opgewéckelt gëtt, wéckelt sech awer gégen den Auerzäresënn op. Well d'Fusee-Kette sou empfindlech ass, ass et ze einfach, se ze briechen, wann Dir probéiert, d'Auer an déi falsch Richtung opzezéien. Also, wann Dir Zweiwel hutt, ob Är Auer eng Fusee ass oder net, probéiert se als éischt virsiichteg géint den Auerzäresënn opzezéien!

Nach eng lescht Informatioun: Fusee-Aueren ënnerscheede sech net nëmmen duerch de Fusee selwer, mä och duerch déi fein Kette, déi vum Fusee bis zum spezielle Haaptfiederlaf leeft. Eng Auer ouni Fusee gëtt dofir allgemeng als Auer mat engem "goende Laf" bezeechent, fir se vun enger Fusee-Auer z'ënnerscheeden.